#Mythe 1: Hoe hoger de empathie hoe beter

Mythe: Hoe hoger het empathisch vermogen, hoe beter

Empathie is de laatste jaren een populair begrip. Iets ‘wat je moet hebben’ en wat volgens Roman Krznaric (School of Life) een hoop ellende in de wereld zou schelen. Het aanvoelen, in de schoenen van de ander kunnen staan, het afstemmen wat de ander nodig heeft en daarnaar handelen zijn belangrijke aspecten. De verwachting is dat de ontwikkeling van het empathisch vermogen een hechtere samenleving tot stand brengt. Zeker nu in tijden van Covid-19/ Corona zijn hier duidelijker voorbeelden van: er wordt op grote schaal meegeleefd met de mensen in de vitale beroepen. Men probeert zich in te leven hoe het voor de IC-zorgmedewerkers en ander verplegend personeel is. Een groot deel van de bevolking houdt ermee rekening dat zij beschermd moeten worden waar dat kan.

‘Leiders dienen empathisch zijn’

Inmiddels is ‘empathisch zijn’ een belangrijk kenmerk van modern leiderschap. Er zijn meerdere definities. Eén ervan is: ‘Empathie is de kunst je in verbeelding te verplaatsen in de gedachten van andere mensen, daardoor hun gevoelens en standpunten te begrijpen en je in je handelen daardoor te laten leiden’ (bron: ‘Empathie’ Roman Krznaric) en: ‘Empathy is the ability to recognize, understand, and appreciate what others may be feeling and thinking. It is the ability to view the world through another person’s eyes’. (bron: The EQ Leader Steven J. Stein, PhD).

Empathie is geen sympathie

Het begrip wordt vaak verward met ‘sympathie’, een prettig gevoel dat hij of zij bij je oproept. Empathie gaat verder en voorbij het eigen gevoel. Een mogelijke valkuil van een te hoog ontwikkelde empathie is onder meer dat dit de persoon zelf in problemen kan brengen. Dat is iets waar je weinig over hoort. We zijn bekend met: ‘hoe meer, hoe beter’. Als kind merkte ik de negatieve kanten van een te hoogontwikkelde empathie. Stemmingen van anderen kropen bij mij onder de huid en ik ging de problemen voor hen oplossen. Ik toen overigens nog géén idee dat dat aanvoelen en ernaar handelen niet voor iedereen gold. Dat viel op een gegeven moment wel op. Mijn vader verzuchtte vroeger wel eens: ‘ik hoop dat je wat minder gevoelig wordt’. Gevoeligheid kan echter ook krachtig zijn, mits je de eigen grenzen herkent.

Deze opmerking kwam naar boven toen ik onlangs een manager coachte. Hij zette elke keer een tandje hoger om de wensen van zijn manager te begrijpen en daar in zijn leiderschap aan te voldoen. Het was echter nooit voldoende. Ondertussen was hij ook in zijn team aan het ‘redderen’. Voortdurend bezig om de problemen van zijn medewerkers op te lossen. Ik kom regelmatig tegen dat organisaties, directies en management mee willen doen met een trend, zonder eerst écht met elkaar het gesprek aan te gaan wat er nu precies nodig is.

#Mythe1 over zeer hoge empathie

Terug naar de mythe dat een heel hoog empathisch vermogen een na te streven doel is. Teveel is hier in ook niet effectief. In de theorie van EQ-i en emotionele intelligentie is er een ‘risk of being high’ (gebaseerd op bron: MHS):

  • Kan moeilijk gevoelens scheiden en zakelijkere cq nuchtere afwegingen maken;
  • Kan gemakkelijk door anderen ‘gebruikt’ worden;
  • Vind het moeilijk om beslissingen te nemen;
  • Kan geen of moeilijk ‘nee’ zeggen’
  • Té bezorgd over anderen;
  • Ontkent de eigen gevoelens.

(Her)ken de behoeftes

Voor diegene die een té hoog ontwikkelde empathisch vermogen: leer de eigen behoeftes te onderkennen. Onbaatzuchtigheid en empathisch vermogen zijn mooie eigenschapen. Er is echter een dunne lijn tussen geven en jezelf weggeven. Onderzoek de situaties waarin je jezelf voorbijging. Het kan helpen om iemand in de directe omgeving om feedback te vragen. Niet aan diegene die er ‘dankbaar gebruik’ van maken, maar aan die vriend, vriendin, partner of juist wat verder weg: een collega of leidinggevende die je wel eens een spiegel voorhoudt.

Zoals bij vele sociaalemotionele vaardigheden is het vaak te herleiden waar een te ver doorgevoerd of onderontwikkeld gedrag is ontstaan. Maar voor nu is het van belang om deze te gaan herkennen:)

Valérie Docters van Leeuwen

The Art of People coaching & supervisie

Wat creëer jij?

#Empathie #Leiderschap #Emotionele intelligentie #coaching